Wat is pastoraat? Het woord ‘pastoraat’ komt van het Latijnse ‘pastor’ dat herder betekent. Aan de ene kant roept dat warme, vertrouwde, geruststellende beelden op, zoals uit Psalm 23 ‘De Heer is mijn herder.’ Aan de andere kant straalt het iets heel anders uit dan ‘omzien naar elkaar,’ een definitie die we ook vaak voor pastoraat gebruiken. Bij ‘omzien naar elkaar’ sta je op hetzelfde niveau, terwijl er tussen een herder en een schaap toch een duidelijk verschil is. De herder zorgt voor de schapen en leidt hen naar grazige weiden. Staat een herder dan als leider boven de schapen? Of is het als helper misschien juist omgekeerd als we lezen in Johannes 10 ‘Een goede herder geeft zijn leven voor de schapen’?
Pastoraat hoeft niet altijd gelijk oversteken te zijn: ik help jou en jij helpt mij. Bij ‘omzien naar elkaar’ is iedereen gelijk, maar bij het beeld van de herder is er een helper en een geholpene. ‘Acht in alle bescheidenheid de ander belangrijker dan uzelf,’ roept Paulus ons op in Filippenzen 2. Sta klaar om er voor anderen te zijn.
Wie helper is en wie geholpene, blijkt soms anders te zitten dan je eerst denkt. ‘Wie van deze drie is volgens u de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers?’ zo hoorden we Jezus vragen tijdens de Buitendag. Jezus is onze redder, maar in de tekst die we 19 november gaan lezen, komt Jezus tot ons als de hongerige, de vreemdeling, de zieke, die hulp nodig heeft.
In pastoraat zien we om naar elkaar, we kijken hoe we er kunnen zijn voor die ander, zonder aan onszelf te denken. Maar juist dan kan vaak blijken dat jij degene bent die geholpen wordt. Al was het maar omdat die ander jou mens laat zijn, mens zoals God het bedoeld heeft – helper en geholpene, schaap en herder tegelijk.
Pastoraat is samen christen zijn – de ene keer word jij als helper geholpen, de andere keer word jij als geholpene ook helper.
ds. Hermen Kroesbergen
oktober 2023
